My Samos: Ένα blog για τη Σάμο: ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΑΖ: Σάμος, ένας ιδανικός προορισμός για διακοπές!

Το Παλιό Καρλόβασι με τον λόφο της Παναγίας, η πιο γραφική πλευρά του Καρλοβάσου. Φωτογραφία του Παναγιώτη Σαρρή.

Ένα νησί που μοσχομυρίζει σταφύλι και παράδοση, που παίζει με αποχρώσεις του πράσινου και του γαλάζιου και μαγεύει με αρώματα και εικόνες· περισσότερο από μια μικρογραφία όλης της Ελλάδας, η Σάμος είναι η Ελλάδα όπως θα ήθελε να είναι!

Ένα νησί φτιαγμένο εξ ολοκλήρου στο πράσινο. Αυτή είναι η πρώτη αίσθηση που σου δίνει η Σάμος, καθώς τη «διασχίζεις» από αέρος πριν το αεροπλάνο προσγειωθεί στο αεροδρόμιο Αρίσταρχος. Μα και με το πλοίο να έρθεις, πάλι απέραντο πράσινο θα βλέπεις.

Νησί ευλογημένο από τη φύση αλλά και τους ανθρώπους, καρπερό από χώματα μα κι από μυαλά, η Σάμος έχει τα πάντα και τα έχει στον υπερθετικό βαθμό. Έχει απέραντες εκτάσεις καλυμμένες με δάση και παραλίες ανέλπιστα πολλές και ανέλπιστα όμορφες, έχει παραθαλάσσια και ορεινά χωριά με χαρακτήρα, έχει Ιστορία και μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας, έχει οργιαστική βιοποικιλότητα, φαράγγια και καταρράκτες, ανεξάντλητες ευκαιρίες για δραστηριότητες σε στεριά και θάλασσα.

Θυμίζουν κάστρο οι τοξωτές καμάρες στο μοναστήρι της Παναγίας Βροντιανής

Έχει τα πάντα και -σε αντίθεση με το διάσημο θεώρημα που διατύπωσε ο Πυθαγόρας ο Σάμιος- η ομορφιά της δεν χρειάζεται... μαθηματικές πράξεις για να την κατακτήσεις· είναι αυταπόδεικτη.

Η Σάμος λοιπόν είναι το όγδοο μεγαλύτερο ελληνικό νησί (477 τ.χλμ. έκταση), διαχρονικός κόμβος με το υπόλοιπο Αιγαίο, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και τα μικρασιατικά παράλια, και μαζί με την Ικαρία και τους Φούρνους είναι το νοτιότερο τμήμα του «Βορειοανατολικού Αιγαίου».

«Το τετράγωνο της υποτείνουσας ισούται με το άθροισμα των τετραγώνων των δύο κάθετων πλευρών». Το άγαλμα του φιλοσόφου στο Πυθαγόρειο που αναπαριστά το διάσημο θεώρημα

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες της ιστορίας της, βλέπεις πως η Σάμος έκανε για τα καλά την εμφάνισή της στο παγκόσμιο στερέωμα επί τυραννίας του Πολυκράτη (6ος π.Χ. αι.), έγινε διάσημη χάρη στον φιλόσοφο Πυθαγόρα και τον αστρονόμο Αρίσταρχο, ενώ στους αιώνες μέχρι και την Άλωση ακολούθησε εν πολλοίς τη μοίρα όλου του Αιγαίου: επιδρομές, πειρατές, Γενουάτες.

Για ένα διάστημα έφτασε να ερημώσει, μέχρι το 1522 όταν επανεποικίστηκε από ανθρώπους από όλη σχεδόν την ελληνική επικράτεια (Ηπειρώτες, Πελοποννήσιοι, Ευβοιώτες, Μυτιληνιοί, Μακεδόνες), κάτι που διαμόρφωσε ένα απίθανο πολιτιστικό προφίλ που δεν συναντάς αλλού.

Το κέντρο της Σάμου είναι σήμερα το Βαθύ (ή πόλη της Σάμου), το μεγαλύτερο λιμάνι και πρωτεύουσα του νησιού. Η πρόσφατη ανάπλαση του παραλιακού μετώπου του λιμανιού προσφέρει πλέον μια πολύ ωραία βόλτα στην προκυμαία (και με ποδήλατο!), που φτάνει από τη μια άκρη του λιμανιού στην άλλη.

Στο Μαλαγάρι, εκεί από όπου φεύγουν τα πλοία, αναζήτησε οπωσδήποτε το Μουσείο Σαμιακού Οίνου! Η Σάμος άλλωστε είναι περίφημη για τα κρασιά της, και ο τοπικός συνεταιρισμός παραγωγών έχει φτιάξει ένα πρώτης τάξεως μουσείο με εκθεσιακό χώρο για να μάθεις τα πάντα για τα αμπέλια και τα ντόπια κρασιά.

Αρχαίες «πλαγγόνες», κούκλες-παιχνίδια, στο Αρχαιολογικό Μουσείο στο Πυθαγόρειο

Ακόμη ένα μουσείο που πρέπει να δεις είναι το Αρχαιολογικό, και θα δεις πώς θα σε κάνει να αναθεωρήσεις ό,τι πίστευες για την έννοια «σπουδαίο έκθεμα». Κι αυτή η φράση πάντως λίγη είναι για να περιγράψει τον ύψους 5,25 μέτρων κολοσσιαίο κούρο που θα δεις εδώ! Χώρια η συλλογή με ξύλινα αντικείμενα που σε πείσμα της φθοράς του χρόνου αντέχουν από τον 7ο π.Χ. αιώνα!

Επιβάλλεται ένα σεργιάνι και στο Άνω Βαθύ, τον παλιό, παραδοσιακό οικισμό. Θα μπορούσες να πεις πως μοιάζει με κυκλαδίτικο χωριό, μα οι μακεδονίτικες και μικρασιάτικες επιρροές που ξεχωρίζεις στα σπίτια του, με τα περίτεχνα σαχνισιά και τις κεραμοσκεπές, μαρτυρούν πολλά περισσότερα.

Το Άνω Βαθύ τη νύχτα θυμίζει οικισμό της ορεινής Ελλάδας

Αν ανέβεις μέχρι την παλιά εκκλησία του Αϊ-Γιαννάκη (του 1799) με το θεατράκι, θα έχεις βρει και ένα ιδανικό σημείο για να αγναντέψεις όλο το Βαθύ με φόντο το ηλιοβασίλεμα.

Βγαίνοντας από το Βαθύ θα κινηθείς πρώτα ανατολικά, για να ανακαλύψεις ακρογιαλιές και αξιοθέατα που δεν είναι τόσο γνωστά στον πολύ κόσμο: οι παραλίες στο Λιβαδάκι, στο Γαλάζιο και στη Μουρτιά είναι εικόνες βγαλμένες από καρτ ποστάλ, στο χωριό της Αγίας Ζώνης θα δεις το ομώνυμο ιστορικό μοναστήρι, ενώ αν συνεχίσεις νοτιότερα θα φτάσεις στη χερσόνησο της Μυκάλης και το Ποσειδώνιο.

Δειλινό στα παλιά ταμπάκικα, στο Καρλόβασι

Εδώ θα βρεθείς στο πιο κοντινό σημείο με τα απέναντι μικρασιατικά παράλια («Επταστάδιον» το έλεγαν οι αρχαίοι), μόλις 1,3 χλμ. απόσταση... Λίγο παραπέρα είναι και η παραλία της Ψιλής Άμμου.

Τριάντα χιλιόμετρα περίπου χωρίζουν το Βαθύ από το Καρλόβασι, αλλά υπολόγισε πως θα χρειαστείς κάμποσες ώρες για να τα καλύψεις. Ο δρόμος είναι μια χαρά, μα οι παρακάμψεις που πρέπει να κάνεις για να απολαύσεις αυτήν την υπέροχη πλευρά της Σάμου είναι πολλές...

Παιχνίδισμα χρωμάτων στο Κοκκάρι

Συνέχεια προς το Κοκκάρι (10 χλμ.), σπουδαίο καλοκαιρινό θέρετρο, ένας οικισμός καλοφτιαγμένος και περιποιημένος. Είναι από τις περιπτώσεις που η τουριστική «εξέλιξη» δεν έχει γίνει εις βάρος του αυθεντικού χρώματος του χωριού, κι έτσι το Κοκκάρι έχει τα στιλάτα εστιατόρια και τις ταβέρνες του, μα έχει ανέγγιχτα και τα καλντερίμια του και την παραλιακή του περατζάδα.

Είναι μάλιστα μία από τις περιοχές που προτιμούν και οι λάτρεις του windsurf. Αμέσως μετά το Κοκκάρι, να σου τέσσερις παραλίες-όνειρο. Πρώτα τα Λεμονάκια, έπειτα η Τσαμαδού (το κομμάτι μόλις κατεβαίνεις από τα σκαλάκια θεωρείται παραλία γυμνιστών) και λίγο παραπέρα τα Αυλάκια και η Τσαμπού. Όλες με σκιά και νερά κρύσταλλο, δύσκολο να επιλέξεις ποια να προτιμήσεις...

Βγαίνοντας από τα Αυλάκια, έχεις τον νου σου για τη στροφή προς Βουρλιώτες. Είναι μία από τις πρώτες διαδρομές που θα κάνεις προς τη σαμιώτικη ενδοχώρα, και σιγά σιγά προετοιμάζεσαι για το θέαμα που θα αντικρίσεις: πράσινο, πράσινο, πράσινο. Το βουνό που βλέπεις να υψώνεται μπροστά σου είναι ο Καρβούνης (ή Άμπελος), με ύψος 1.160 μ., ένας παράδεισος για τους φυσιοδίφες.

Τρία χιλιόμετρα (με αρκετές στροφές) είναι η διαδρομή μέχρι τους Βουρλιώτες, και έφτασες σε ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού. Ένα καφεδάκι, ή ό,τι προτιμάς, στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του χωριού επιβάλλεται, πριν συνεχίσεις λίγο ακόμα προς το βουνό και την ιστορική Παναγία Βροντιανή. Είναι το πιο παλιό μοναστήρι στη Σάμο (μάλλον του 1566), και χάρη στις εντυπωσιακές τοξωτές της καμάρες θυμίζει πιο πολύ μεσαιωνικό κάστρο παρά θρησκευτικό ησυχαστήριο.

Η παραλία στο Ποτάμι, λίγο έξω από το Καρλόβασι, είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες της Σάμου

Ξανά στον κεντρικό δρόμο και νέα παράκαμψη, αυτήν τη φορά προς τις Μανωλάτες, ακόμη ένα υπέροχο χωριό με ιδιαίτερο χαρακτήρα. Είναι γεμάτο από καλλιτεχνικά εργαστήρια, όπου δημιουργούν όχι μόνο ντόπιοι καλλιτέχνες αλλά και ξένοι που βρήκαν εδώ την έμπνευση που χρειάζονται.

Η πλατεία του χωριού είναι μικρή αλλά, όπως συμβαίνει και με τα ακριβά αρώματα και τα μπουκαλάκια τους, είναι πανέμορφη. Στο επόμενο χωριό, στην Άμπελο, ζήτησε να σου δείξουν την αρχή του μονοπατιού που οδηγεί στον καταρράκτη, και ετοιμάσου για 15’ πεζοπορίας μέσα σε οργιαστική βλάστηση!

Επόμενος σταθμός το Καρλόβασι, ή μάλλον τα Καρλοβάσια, καθώς πέντε οικισμοί συναποτελούν το Καρλόβασι, το Παλιό, το Νέο, το Μεσαίο, το Λιμάνι και ο Όρμος. Τις πιο όμορφες εικόνες τις δίνει μάλλον το Παλιό, ως πιο παραδοσιακός οικισμός, μα το Νέο έχει όλη τη ζωή, χάρη και στους φοιτητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Μα και το παραλιακό μέτωπο έχει τη χάρη του, εδώ όπου αγνάντευε κάποτε ο Γιάννης Ρίτσος, εδώ όπου στέκουν τα περήφανα ταμπακαριά, τα παλιά βυρσοδεψεία που σήκωναν κάποτε στις πλάτες τους όλη την οικονομία του νησιού. Το Μουσείο Βυρσοδεψίας καταγράφει με υποδειγματικό τρόπο την ιστορία τους...

Συνεχίζεις στα δυτικά μετά το Καρλόβασι και φτάνεις στο Ποτάμι, με μία ακόμη φανταστική παραλία. Λίγο πιο πέρα, αφήνεις το όχημα, και αναζητάς το μονοπάτι για τους καταρράκτες. Περνάς την εκκλησία της Μεταμόρφωσης, φτάνεις στη λιμνούλα ανάμεσα στα βράχια και εκεί μπαίνεις στο νερό και συνεχίζεις «πλωτά» μέχρι τον μεγάλο καταρράκτη.

Το Μεγάλο Σεϊτάνι, παραλία για εκλεκτούς, στη δυτική Σάμο

Από το Ποτάμι ο χωματόδρομος φτάνει μέχρι την παραλία Μικρό Σεϊτάνι κι από κει ένα μονοπάτι σε φέρνει μέχρι το Μεγάλο Σεϊτάνι, μια εκπληκτικής ομορφιάς ακρογιαλιά, όπου μπορείς να φτάσεις και με σκάφος.

Ευλογημένος Νότος

Σειρά τώρα έχει ο Νότος. Πυξίδα σου είναι ο Κέρκης, Το βουνό της Σάμου, το δεύτερο ψηλότερο στο Αιγαίο, με την κορυφή του να ατενίζει το πέλαγος από τα 1.443 μέτρα.

Στιβαρός και απρόσιτος, ο Κέρκης ή Κερκετεύς είναι μια πρόκληση για πεζοπόρους και αναρριχητές: συνολικά στη Σάμο έχουν χαρτογραφηθεί 60 αναρριχητικές διαδρομές, πολλές από τις οποίες εντοπίζονται στις πλαγιές του Κέρκη.

Ελάχιστα πλέον τα εναπομείναντα καρνάγια στη Σάμο, τα τελευταία στον Άγιο Ισίδωρο και στους Δρακαίους

Κατεβαίνοντας λοιπόν από το Καρλόβασι προς Νότο, κάνεις μια παράκαμψη για να δεις τον ορεινό Πλάτανο με τα απέραντα αμπέλια και το πολυτραγουδισμένο του νερό, κι έπειτα φτάνεις στο αρχοντοχώρι του Μαραθόκαμπου. Από εδώ θα ακολουθήσεις και το μονοπάτι προς τη Σπηλιά του Πυθαγόρα και την Παναγιά τη Σαραντασκαλιώτισσα, μονοπάτι κοπιαστικό, αλλά αξίζει κάθε στάλα ιδρώτα.

Στον παράλιο Όρμο Μαραθοκάμπου ξαποσταίνεις στα ταβερνάκια του, πριν συνεχίσεις δυτικά προς τον (επίσης παράλιο) Κάμπο Μαραθοκάμπου και τις φανταστικές παραλίες Ψιλή Άμμος και Λιμνιώνας, για να καταλάβεις τι εστί καλοκαίρι.

Στο αρχαίο Ηραίο: εδώ, το μαρμάρινο σύμπλεγμα του γλύπτη Γενέλεω

Μετά τον Λιμνιώνα το τοπίο αγριεύει, ο Κέρκης γίνεται όλο και πιο υποβλητικός, καθώς ανεβαίνεις μάλιστα προς τα χωριά Καλλιθέα και Δρακαίοι το τοπικό μικροκλίμα μπορεί να σε κάνει να νομίσεις πως φθινοπώριασε...

Από την Καλλιθέα θα πάρεις το μονοπάτι που σε μισή ώρα θα σε φέρει μέχρι την Παναγία Μακρινή, ένα ολόλευκο εκκλησάκι του 13ου αι. μέσα σε μια σπηλιά, με θέα να χορτάσεις πέλαγος. Τέλος, στον Άγιο Ισίδωρο, στους Δρακαίους, θα δεις και ένα από τα τελευταία εν λειτουργία καρνάγια της Σάμου.

Πανοραμική άποψη του Πυθαγόρειου από τον λόφο πάνω από τη μαρίνα

Από τον Όρμο Μαραθοκάμπου μέχρι το Πυθαγόρειο η απόσταση δεν ξεπερνά τα 32 χλμ., μα κι εδώ οι παρακάμψεις θα είναι αρκετές. Πρέπει να κάνεις μια στάση στους Κουμαραδαίους, το χωριό των κουμαράδων και των υφαντουργών, στο μοναστήρι της Μεγάλης Παναγιάς, και φυσικά θα κατέβεις μέχρι το Ηραίο.

Δεν μπορείς άλλωστε να προσπεράσεις ένα Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO! Είναι το περίφημο ιερό της Ήρας, ένα πελώριο συγκρότημα που αν τα απομεινάρια του είναι τόσο εντυπωσιακά, βάλε με τον νου σου πώς θα ήταν στην ακμή του! Σκέψου πως ο ύψους 20 μέτρων κίονας έχει μείνει μισός από το αρχικό του μέγεθος!

Ο κολπίσκος του Αγίου Ισιδώρου με το καρνάγιο

Πολύ κοντά στο Ηραίο είναι το Ποτοκάκι, ίσως η πιο κοσμοπολίτικη παραλία της Σάμου, με τα beach bars, τα γήπεδα βόλεϊ αλλά και τις σχολές που θα αναλάβουν να σε μυήσουν στον μαγικό κόσμο των θαλάσσιων σπορ, των καταδύσεων και του scuba diving. Δύο βήματα από το Ποτοκάκι είναι το Πυθαγόρειο, η πιο τουριστικά ανεπτυγμένη πλευρά της Σάμου, με δεκάδες επιλογές διαμονής, φαγητού αλλά και πολιτισμού.

Είναι άλλωστε η γενέτειρα του Πυθαγόρα, του ανθρώπου που άλλαξε τη φιλοσοφία (αλλά και τα μαθηματικά, τη μουσική κ.ά.), και το άγαλμά του στην ανατολική πλευρά του λιμανιού είναι ένα μικρό δείγμα ευγνωμοσύνης της Σάμου προς το ίσως αξιότερο παιδί της.

Στο Πυθαγόρειο πρέπει οπωσδήποτε να δεις το Κάστρο του Λογοθέτη, τον πύργο δηλαδή του Σάμιου ήρωα Λυκούργου Λογοθέτη, που υπήρξε κορυφαία μορφή στον αγώνα της Σάμου για την πολυπόθητη Ένωση με την Ελλάδα στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Το Ευπαλίνειο όρυγμα, ένα θαύμα της αρχαίας μηχανικής

Θα δεις ακόμα το εκκλησάκι της Παναγίας Σπηλιανής μέσα στη σπηλιά, και, όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες αποκατάστασης, το περίφημο Ευπαλίνειο Όρυγμα, ένα θαύμα της αρχαίας μηχανικής. Το όρυγμα είχε σκοπό να διευκολύνει την υδροδότηση της αρχαίας πόλης, ωστόσο η ευφυής κατασκευή του άλλαξε τα δεδομένα της μηχανικής: δύο σήραγγες ξεκίνησαν να ανοίγονται στις πλαγιές του βουνού, μία από τον Βορρά και μία από τον Νότο, οι οποίες έπειτα συναντήθηκαν στα σπλάχνα του βουνού με απόκλιση ελάχιστων εκατοστών. Με τα δεδομένα του 6ου π.Χ. αιώνα, το έργο του εκ Μεγάρων μηχανικού Ευπαλίνου ήταν ένα τεράστιο επίτευγμα!

Από το Πυθαγόρειο επιστρέφεις στο Βαθύ περνώντας πρώτα από τη Χώρα, την παλιά πρωτεύουσα της Σάμου, και έπειτα από τους Μυτιληνιούς. Είναι χωριό που έχτισαν άποικοι από τη Λέσβο τον 16ο αιώνα, ένας όμορφος οικισμός περιτριγυρισμένος από πράσινο, που φιλοξενεί και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αιγαίου, ένας άρτια σχεδιασμένος χώρος που διηγείται την ιστορία του μεγαλύτερου ελληνικού πελάγους μέσα από παλαιοντολογικά ευρήματα ανυπολόγιστης αξίας. Έτσι άλλωστε είναι και η Σάμος, μια κιβωτός που κλείνει μέσα της ολόκληρη την Ελλάδα...

Περισσότερες φωτογραφίες από τη Σάμο: