Εκπαίδευση στην αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης στη Σάμο

Το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Σάμου διοργάνωσε τη Δευτέρα ημερίδα για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας ρύπανσης.

Κατά τη διάρκεια της ημερίδας προσφέρθηκε εκπαίδευση σε τοπικούς φορείς και εθελοντικές ομάδες και οργανώσεις από εκπαιδευτή σε θέματα θαλάσσιας ρύπανσης και διοργανώθηκε από το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Σάμου.

Ο τομέας της θεωρητικής εκπαίδευσης ολοκληρώθηκε στην αίθουσα του Δημαρχιακού Μεγάρου Σάμου και κάλυψε τις παρακάτω ενότητες:

- Γενικά στοιχεία οργάνωσης για την αντιμετώπιση περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης.

- Τις ιδιότητες του πετρελαίου όταν αυτό έρθει σε επαφή με τη θάλασσα.

- Παρουσίαση του υφιστάμενου εξοπλισμού αντιρρύπανσης του Δ.Λ.Τ. Σάμου στο νησί με παρουσίαση φωτογραφικού υλικού.

- Διαδικασίες χρήσης των πλωτών φραγμάτων με έμφαση στην αγκύρωσή τους.

- Διαδικασίες χρήσεως των απορροφητικών και προσκολλητικών υλικών και επιλογή του κατάλληλου υλικού ανάλογα με το περιστατικό και το είδος του υλικού που έχει διαρρεύσει.

- Βασική αναφορά συμβάντος στην αρμόδια αρχή (Δ.Λ.Τ. Σάμου).

Η πρακτική εκπαίδευση έγινε στο Λιμάνι Μαλαγαρίου Σάμου κατά την οποία έγινε επίδειξη του διαθέσιμου υλικού και εξοπλισμού που διαθέτει το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Σάμου.

Στην ημερίδα συμμετείχε και το παράρτημα Σάμου της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης. Η Ε.Ο.Δ Σάμου δηλώνει παρούσα και στον τομέα αντιμετώπισης της θαλάσσιας ρύπανσης με τα πλωτά μέσα που διαθέτει και τους εκπαιδευμένους εθελοντές που στελεχώνουν τις επιχειρήσεις της.

Στον χαιρετισμό του κατά την έναρξη της ημερίδας ο δήμαρχος Σάμου, Μιχάλης Αγγελόπουλος, ανάφερε τα εξής:

"Οι θάλασσες και τα θαλάσσια οικοσυστήματα διαδραματίζουν, σε παγκόσμιο επίπεδο, βασικό ρόλο, γιατί αποτελούν πηγή ζωής και σημαντικό οικολογικό κεφάλαιο. Απειλούνται, όμως, από σοβαρούς κινδύνους καθώς το θαλάσσιο περιβάλλον, που δεν γνωρίζει σύνορα, επιβαρύνεται και υποβαθμίζεται ποιοτικά.

Το ζήτημα, δε, της περιβαλλοντικής διαχείρισης των λιμένων για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι:

α) ως χώρα έχουμε πολύ μεγάλη ακτογραμμή και πολύ μεγάλο αριθμό λιμένων και λιμενίσκων.
β) τα λιμάνια μας αναπτύχθηκαν ιστορικά σε τόπους όπου περιβάλλονται από αστικό ιστό και έτσι αλληλοεπηρεάζονται από δραστηριότητες τοπικών κοινωνιών
γ) ο τουρισμός αποτελεί ισχυρό πυλώνα της οικονομίας μας και η ποιότητα του περιβάλλοντος αποτελεί σημαντικό παράγοντα της αειφορίας του.

Η πίεση λοιπόν και η ανάγκη για ολοκληρωμένη περιβαλλοντική διαχείριση των λιμένων αυξάνονται συνεχώς, ενώ οι λιμένες αναζητούν χρονικά ευέλικτες, οργανωτικά απλές και οικονομικά αποδεκτές λύσεις. 

Τα πρώτα βήματα για την οργάνωση του τόπου και του τρόπου που ασκούμε τις δραστηριότητές μας σε σχέση με τη θάλασσα έχουν αρχίσει να γίνονται. Κοινοτική οδηγία, που πρόκειται να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο, προβλέπει τη δημιουργία του πρώτου θεσμικού πλαισίου για τον χωροταξικό σχεδιασμό στη θάλασσα και στην παράκτια ζώνη. Εναν σχεδιασμό που επηρεάζει τις θαλάσσιες μεταφορές, την αλιεία, τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, τον τουρισμό και φυσικά την περιβαλλοντική προστασία. Και θέτει «στο τραπέζι» με έμμεσο τρόπο τη συνεργασία ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. και τρίτες χώρες με κοινά θαλάσσια σύνορα.

Επί δεκαετίες η χώρα μας προσπαθεί να ολοκληρώσει –χωρίς μεγάλη επιτυχία– χωροταξικό σχεδιασμό, τόσο σε τοπικό όσο και σε υπερτοπικό επίπεδο. Η νέα πρόκληση, η οποία δεν είναι ακόμα απολύτως αποσαφηνισμένη στις λεπτομέρειές της, είναι ο χωροταξικός σχεδιασμός του θαλάσσιου χώρου.

Το σχέδιο νόμου, με το οποίο το υπουργείο Περιβάλλοντος θα ενσωματώσει στη νομοθεσία μας την Οδηγία 2014/89/ΕΕ, σκιαγραφεί ένα νέο ενιαίο πλαίσιο κανόνων:

• Κάθε χώρα θα πρέπει να αποκτήσει μια εθνική χωρική στρατηγική για τον θαλάσσιο χώρο έως τις 31 Μαρτίου 2021. Η εθνική στρατηγική θα προσδιορίζει τις στρατηγικές κατευθύνσεις για τις θαλάσσιες περιοχές και τις παράκτιες ζώνες και θα υποδεικνύει την αναγκαιότητα ή μη για την εκπόνηση ειδικότερων σχεδίων (τα οποία ονομάζονται θαλάσσια χωροταξικά σχέδια) για κάποιες περιοχές.

• Τα θαλάσσια χωροταξικά σχέδια πρέπει να υποβάλλονται σε διαδικασία στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης (ΣΜΠΕ). Αρμόδια αρχή στη χώρα μας είναι η Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος.

• Υπάρχουν ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις για τη θαλάσσια χωροταξία: Να λαμβάνονται υπόψη συνδυαστικά οι περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές παράμετροι και τα ζητήματα ασφάλειας. Επίσης, πρέπει να βρίσκεται σε συνάφεια με τον αντίστοιχο χωροταξικό σχεδιασμό του χερσαίου χώρου και να διασφαλίζει τη διασυνοριακή συνεργασία.

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός θα περιλαμβάνει: 

Ενδεικτικά, τις περιοχές υδατοκαλλιέργειας (στη χώρα μας η δραστηριότητα ορίζεται από το Ειδικό Χωροταξικό για τις Υδατοκαλλιέργειες), τις περιοχές αλιείας, τις εγκαταστάσεις και τις υποδομές για την έρευνα, εκμετάλλευση και εξόρυξη πετρελαίου, φυσικού αερίου ή άλλων φυσικών πόρων, τις θαλάσσιες οδούς μεταφοράς, τις περιοχές διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων, τις προστατευόμενες περιοχές, τις διαδρομές υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών, τον τουρισμό, την υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά.

Η θάλασσα έχει έντονη δυναμική, δεν είναι τόσο απλό θέμα να ορίσεις και να οριοθετήσεις προτεραιότητες . Με δεδομένο ότι η χώρα μας δεν έχει “βαριά” αλιεία και ότι η ναυτιλία ούτως ή άλλως υπακούει στους δικούς της κανόνες παγκοσμίως (εκείνους της ΙΜΟ - (International Maritime Organization) ), η εφαρμογή της Οδηγίας στη χώρα μας θα αφορά ουσιαστικά τη θέσπιση θαλάσσιων πάρκων και την οριοθέτηση περιοχών για έρευνα και εξόρυξη. Το πιο σημαντικό είναι ότι με την Οδηγία το υπουργείο Περιβάλλοντος θα μπει στη λογική να δημιουργήσει ένα σύστημα λήψης αποφάσεων και κανόνων, ένα είδος περιβαλλοντικής εκτίμησης με οικονομική διάσταση. Θεωρητικά, θα διευκολύνει τις υπερτοπικής σημασίας δραστηριότητες στον θαλάσσιο χώρο, ενισχύοντας τη γεωπολιτική διαπραγμάτευση

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός ίσως είναι μια καλή αφορμή για τη χώρα μας να ξαναδεί ένα σοβαρό ζήτημα: την προστασία και οργάνωση του παράκτιου χώρου. «Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ αντικείμενο συστηματικής φροντίδας από την ελληνική πολιτεία. Αντίθετα αποτέλεσε στόχο πολλών μικρών και μεγάλων συμφερόντων» Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις το 12% του αιγιαλού στη χώρα μας είναι οριοθετημένο, ενώ η ελάχιστη απόσταση της δόμησης από τον αιγιαλό συνεχώς μειώνεται (το 2013 ο Ν. 4179 μείωσε από τα 100 μέτρα στα 50 μ. την ελάχιστη απόσταση των κτιρίων από τον αιγιαλό στα «τουριστικά χωριά»).

Να σημειωθεί ότι την προηγούμενη δεκαετία εκπονήθηκε ένα Ειδικό Χωροταξικό για την Παράκτια Ζώνη, το οποίο παρουσιάστηκε αρκετές φορές αλλά ουδέποτε θεσπίστηκε. 

Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός και η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας αποτελούν μια έμπρακτη συνεισφορά στις αρχές της νησιωτικότητας."