Η εκδήλωση του Κ.Κ.Ε για τα Δεκεμβριανά στη Σάμο

Άγνωστες πτυχές της ιστορίας του λαϊκού κινήματος της Σάμου ήρθαν στο φως μέσα από την εκδήλωση με θέμα «Η ματωμένη Κυριακή του Δεκέμβρη στην Αθήνα και τα Δεκεμβριανά της Σάμου», που διοργάνωσε τη Δευτέρα η τοπική Τομεακή Επιτροπή του Κ.Κ.Ε, στην αίθουσα του Εργατικού Κέντρου Σάμου.

Προηγήθηκε η προβολή του βίντεο του Κ.Κ.Ε για τα Δεκεμβριανά του 1944 στην Αθήνα και ακολούθησε η αναφορά στα αντίστοιχα γεγονότα της Σάμου.

«Η Σάμος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πρώιμο  παράδειγμα για το τι επρόκειτο να επακολουθήσει στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωσή της από τη φασιστική-ναζιστική κατοχή. Σύμφωνα με το ίδιο το Συμμαχικό Αρχηγείο της Μέσης Ανατολής,  στη Σάμο οι συμμαχικές  επιχειρήσεις ‘δεν υπερέβησαν τα όρια ενός πολιτικού πειράματος’. Αυτή η παραδοχή τα λέει όλα, αν κρίνουμε από τις μετέπειτα εξελίξεις» ανέφερε στην ομιλία του ο Κώστας Τζίχας μέλος της Τ.Ε. Σάμου του Κ.Κ.Ε, περιγράφοντας τον ρόλο των Άγγλων και των ιερολοχιτών από την πρώτη-προσωρινή απελευθέρωση της Σάμου, από τις 8 Σεπτεμβρίου έως τις 17 Νοεμβρίου του 1943.  

Όπως είπε, με το που πάτησαν το πόδι τους στο νησί, θέλησαν να απομονώσουν τον ΕΛΑΣ που μαζί με τους αντιφασίστες Ιταλούς είχαν ελευθερώσει τη Σάμο. Αφού το σχέδιό τους απέτυχε και ο ΕΛΑΣ επέβαλε την παρουσία του στην προσωρινή κυβερνητική επιτροπή Σάμου, έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο συκοφαντίας, παραπληροφόρησης και υπονόμευσης, το οποίο εντάθηκε με την άφιξη των ιερολοχιτών.

Σύμφωνα με τον κ. Τζίχα, «από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στη Σάμο, με μια αλεξιπτωτική επιχείρηση-οπερέτα,  μυστικά και ύπουλα οργάνωναν τις αντιεαμικές δυνάμεις. Με λασπολογία, ανώνυμη παραπληροφόρηση και πολλές λίρες προσέγγισαν συντηρητικούς Σαμιώτες και τους ετοίμαζαν για την επίθεση ενάντια  στο ΕΑΜ και το Κ.Κ.Ε την κατάλληλη στιγμή».

Και η κατάλληλη στιγμή ήρθε και δεν απείχε παρά μία εβδομάδα από το αιματοκύλισμα του λαού της Αθήνας και την ανοιχτή επέμβαση των Άγγλων τον Δεκέμβρη του ’44.

Μετά την απελευθέρωση, με τον ΕΛΑΣ να έχει μείνει αδύναμος, αφού έφυγαν αναγκαστικά από τη Σάμο 7.000 γυναικόπαιδα και μέλη του ΕΑΜ, καθώς και 1.000 αντάρτες του ΕΛΑΣ, πριν την κατάληψη του νησιού από τους Γερμανούς τον Νοέμβρη του ’43, οι ιερολοχίτες βρήκαν την ευκαιρία να οργανώσουν την παρακρατική οργάνωση «Χ», η οποία επιδόθηκε σε ένα όργιο τρομοκρατίας στο νησί, που κορυφώθηκε αμέσως μετά τη ματωμένη Κυριακή 3 Δεκέμβρη στην Αθήνα.

Την επόμενη Κυριακή 10 Δεκέμβρη οργάνωσαν και εκτέλεσαν δύο παράλληλες επιχειρήσεις. Την πρώτη στο χωριό Μυτιληνιοί με συλλαλητήριο κατά του ΕΛΑΣ ζητώντας τον αφοπλισμό του, όπου μόνο χάρη στην ψύχραιμη αντιμετώπιση των υπευθύνων του Κ.Κ.Ε και του ΕΛΑΣ αποφεύχθηκε η αιματοχυσία που επιδίωκαν.

Τη δεύτερη στο δρόμο από το Βαθύ προς Κοκκάρι όπου, αφού με παραπλανητικό τηλεφώνημα κατάφεραν να παρασύρουν δύο διμοιρίες του ΕΛΑΣ να φύγουν από το Βαθύ, έστησαν ενέδρα και τις χτύπησαν μπαμπέσικα, σκοτώνοντας 9 ΕΛΑΣίτες και τραυματίζοντας 26. «Οι νεκροί ΕΛΑΣίτες των Δεκεμβριανών της Σάμου στην ενέδρα του Κοκκαριού ήταν οι Γιώργης Σκαλιάρης από τον Πύργο, Γιάννης Γεωργούλης από τον Πλάτανο, Μανώλης Χατζημανουήλ και Σταμάτης Κουντουριάνος από τους Σταυρινήδες, Γιάννης Παπαγεωργίου και Γιώργος Μαυρομάτης από τον Άγιο Κωνσταντίνο και 3 Ιταλοί αντιφασίστες που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ» ανέφερε ο ομιλητής.

Όπως είπε, το δολοφονικό όργιο εκείνων των ημερών έκλεισε με τη δολοφονία, την επόμενη μέρα 11 Δεκέμβρη, του γραμματέα της Κ.Ο Σάμου του Κ.Κ.Ε Ακροναυπλιώτη Νίκου Πασβάνη από την Ικαρία από τον Στέλιο Τσαλαπατάνη, ανιψιό και ακόλουθο του στρατιωτικού διοικητή Σάμου συνταγματάρχη Π. Κουνέλη. Τον δολοφόνο αποκάλυψε με τις έρευνές του ο δημοκράτης αντιφασίστας διοικητής Χωροφυλακής Σάμου Γιάννης Χριστοδούλου.

Μετά από αυτά τα γεγονότα οι λιγοστές δυνάμεις του ΕΛΑΣ (περίπου 100 άνδρες) και τα ελάχιστα στελέχη και μέλη του Κ.Κ.Ε, που είχαν μείνει στο νησί, αποφάσισαν το κρύψιμο του οπλισμού τους και βγήκαν στην παρανομία.

«Τα Δεκεμβριανά της Σάμου απέδειξαν ότι οι Άγγλοι και οι αστοί πολιτικοί που επιδίωκαν να επανέλθουν στην εξουσία της απελευθερωμένης Ελλάδας, δεν χρειαζόταν καν το πρόσχημα της αντίστασης εκ μέρους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του Κ.Κ.Ε. Ζητούσαν άνευ όρων υποταγή. Δεν ήταν διατιθέμενοι να τηρήσουν ούτε καν τις ετεροβαρείς, για το λαϊκό κίνημα, συμφωνίες της Καζέρτας και του Λιβάνου. Ήταν αποφασισμένοι  να πνίξουν στο αίμα το λαό της Αθήνας και του Πειραιά, όλης της χώρας, προκειμένου να πετύχουν το σκοπό τους» είπε ο κ. Τζίχας.