.png "English"){kind=small}
Όπως αναφέρει η δημοτική αρχή "σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Εσωτερικών, κ. Π. Σκουρλέτη, επίκειται η κατάθεση στη Βουλή του πολυνομοσχεδίου του ΥΠ.ΕΣ., που είχε προετοιμαστεί σε προηγούμενη περίοδο αλλά, λόγω του ανασχηματισμού της Κυβέρνησης, δεν είχε ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία ώστε να γίνει νόμος του Κράτους.
Παρά του ότι αυτό το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει σημαντικά θέματα που αφορούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, έως και την 28/03/2017 δεν είχε κοινοποιηθεί η τελική μορφή του ούτε στο συλλογικό όργανο της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης της χώρας, προκειμένου αφού μελετηθεί και αναλυθεί, να υπάρξει υπεύθυνη τοποθέτηση της Κ.Ε.Δ.Ε., επ’ αυτού.
Προκειμένου να αξιολογηθεί το σχέδιο νόμου, καλό είναι να γνωρίζουμε ορισμένα βασικά στοιχεία σχετικά με την σημερινή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση στην χώρα μας.
Σύμφωνα με μελέτη των υπηρεσιών της ΚΕΔΕ, ο Κρατικός προϋπολογισμός του 2017 για την Τοπική Αυτοδιοίκηση προβλέπει τα εξής:
Περικοπή των 214.000.000,00€, εκ των παρακρατηθέντων.
Επίσημες συνολικές μειώσεις που αντιστοιχούν σε 2,5 μηνιαίες καταβολές ΚΑΠ, για κάθε δήμο. Αυτονόητο είναι ότι μια τέτοια μείωση, ανεξαρτήτως των όποιων προσπαθειών καταβάλλουν οι δήμοι, θα έχει συνέπειες στην προσφορά υπηρεσιών προς τους δημότες.
Αύξηση, το 2017, των εσόδων της Τ.Α., από φόρους και τέλη. Μόνο για τα ανταποδοτικά τέλη προβλέπει αύξηση 14%.
Η Εισηγητική έκθεση επιβάλλει στους δήμους, για το 2017, πλεονάσματα, ύψους 70.000.000,00€
Την ίδια στιγμή, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι :
Ούτε τα μισά από αυτά που προβλέπει ο Ν. 3852/2010 δεν αποδίδονται στους δήμους με τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2017, ενώ το πρόγραμμα ΕΛΛ.Α.Δ.Α. που νομοθετήθηκε με τον «Καλλικράτη», δεν υλοποιήθηκε μέχρι σήμερα.
Μόνο η προβλεπόμενη αύξηση των φορολογικών εσόδων των ΚΑΠ (ΦΕΦ&ΝΠ,ΦΠΑ,ΕΝΦΙΑ), χωρίς να υπολογίζονται τα ΠΟΕ, θα έπρεπε να οδηγήσει σε αύξηση πόρων των δήμων κατά 400 εκατ. €.
Οι μειώσεις που επιβάλλονται στους δήμους ξεπερνούν κατά 300% τις αντίστοιχες συνολικές μειώσεις της Γενικής Κυβέρνησης.
Οι επενδύσεις που αφορούν την ΤΑ, συνεχώς φθίνουν με αποτέλεσμα μεταξύ 2015/2017 να έχουν μειωθεί κατά 35%.
Στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Σταθερότητας δεν προβλέπονται αυτού του είδους οι μειώσεις στους δήμους.
Αναμφισβήτητα, η αναθεώρηση του Ν. 3852/2010 αποτελεί σήμερα μια αναγκαιότητα, η οποία :
Α. Ως βάση εκκίνησης θα πρέπει να προβλέπει:
1. Καμία περαιτέρω περικοπή πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού στον Προϋπολογισμό του 2017 και άμεση απόδοση της νέας γενιάς παρακρατηθέντων της περιόδου 2010 – 2016, με πρώτο βήμα την απόδοση 215 εκ. ευρώ το 2017.
2. Επαναφορά της ειδικής δωσιδικίας των δημάρχων και οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, που παραπέμπονται αμετακλήτως για κακούργημα, να τίθενται σε αργία μόνο στην περίπτωση που τους έχει επιβληθεί ο περιοριστικός όρος της προσωρινής κράτησης με το παραπεμπτικό βούλευμα (τροποποίηση εδάφ. Β, παρ. 2, άρθρο 236, Ν. 3852/2010).
3. Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος ανάδειξης των δημοτικών αρχών, με την υιοθέτηση της απλής αναλογικής, η οποία ασαφώς και με ένα γενικόλογο τρόπο εξαγγέλλεται, δεν είναι δυνατόν να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο μιας μεταρρύθμισης.
Β. Η τροποποίηση, θα πρέπει να εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και των κρατικών δομών με στρατηγικό στόχο την δημιουργία ενός ισχυρού επιτελικού κράτους, με ενισχυμένο τον ρόλο της Τ.Α. στην κοινωνική συνοχή και στην αναπτυξιακή διαδικασία. Ειδικότερα:
1) Μεταφορά των αποκεντρωμένων υπηρεσιών της Κεντρικής και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης που είναι χωροθετημένες σε δημοτικό επίπεδο, όπως τα Νηπιαγωγεία, τα Κοινωνικά Ιδρύματα, τα Γραφεία του ΟΑΕΔ και οι Δομές πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας. Αυτονόητο είναι, ότι η μεταφορά αρμοδιοτήτων από την Κεντρική και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει να συνοδεύεται από τους αντίστοιχους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους και τη σχετική υλικοτεχνική υποδομή.
2) Αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων της Τ.Α. με στόχο ένα πιο λειτουργικό και προσαρμοσμένο στις ανάγκες των πολιτών σύστημα διακυβέρνησης. Το ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων μεταξύ Κεντρικής και Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Περιφερειών – Δήμων με βάση τις αρχές της εγγύτητας, της επικουρικότητας, της αποτελεσματικότητας και της ολοκλήρωσης των διοικητικών ενεργειών και με κατεύθυνση τη μεγαλύτερη δυνατή αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και λειτουργιών, εντός των σχετικών ορίων του Συντάγματος.
Οι τομείς στους οποίους η αποσαφήνιση και ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Τ.Α., αποτελεί επιτακτική ανάγκη, διότι έχουν εξελιχθεί σε πεδίο αντιπαράθεσης και επιτρέπουν την άσκηση μικροπολιτικής, περιλαμβάνουν:
Τον Αναπτυξιακό Προγραμματισμό (επικαιροποίηση του Νόμου 1622/1986 για τον Δημοκρατικό Προγραμματισμό).
Την διαχείριση των στερεών και των υγρών αποβλήτων.
Την διαχείριση των υδάτων.
Την διαχείριση των κινδύνων από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές – Πολιτική προστασία.
Την κοινωνική πολιτική και την προώθηση της απασχόλησης.
Την παρακολούθηση της κατάστασης του περιβάλλοντος και την εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου προστασίας του περιβάλλοντος (έδαφος, αέρας, θάλασσα), π.χ. έγκριση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Την εξοικονόμηση ενέργειας και αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Τον Χωρικό σχεδιασμό, την βιώσιμη ανάπτυξη και πολεοδόμηση (Τοπικά Χωρικά Σχέδια και Πολεοδομικά Σχέδια Εφαρμογής, Υπηρεσίες Δόμησης, Τοπικά Κτηματολογικά Γραφεία κλπ), για την υλοποίηση του οποίου απαιτείται:
Η ενεργοποίηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, την ολοκλήρωση και τη θεσμοθέτηση των αναθεωρούμενων 12 Περιφερειακών Χωροταξικών Σχεδίων και την άμεση αντιμετώπιση του θέματος για το Εθνικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό.
Η χρηματοδότηση των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων.
Η δημιουργία τεκμηριωμένης βάσης δεδομένων σε επίπεδο δήμου.
Η αποσαφήνιση και κωδικοποίηση του θεσμικού πλαισίου του συστήματος διοίκησης του Χωρικού Σχεδιασμού.
Η χρηματοδότηση και ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των Ο.Τ.Α. για το Χωρικό Σχεδιασμό.
Την αγροτική ανάπτυξη (προγράμματα ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, την αδειοδότηση και τον έλεγχο της λειτουργίας των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, την διαχείριση των βοσκοτόπων, την εποπτεία των ΤΟΕΒ κλπ).
Την αδειοδότηση της επαγγελματικής και της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Την διαχείριση των λιμένων, των μαρινών και των παράκτιων εγκαταστάσεων.
Για την κατανόηση της πολυπλοκότητας του εγχειρήματος, αρκεί να αναφερθεί ότι στην συγκεκριμένη διαδικασία εμπλέκονται 14 Υπουργεία.
3) Ενίσχυση της Οικονομικής Αυτοτέλειας.
Η αποκατάσταση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 3852/2010, τη διεύρυνση της χρηματοδότησης των Δήμων από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ιδιαίτερα από τα συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014–2020, η σταδιακή απόδοση των «Παρακρατηθέντων» πόρων από το 2009 μέχρι σήμερα και η επιστροφή των πόρων που αφαιρέθηκαν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, (φόρος ζύθου, πετρελαιοειδή κ.α.), αποτελεί επιτακτική ανάγκη και ουσιαστική προϋπόθεση για την διασφάλιση του αυτοδιοίκητου.
Η χρηματοδότηση της πρωτοβάθμιας Τ.Α. από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014–2020, πρέπει να διασφαλιστεί με ένα οριζόντιο διακριτό Πρόγραμμα, με πόρους ύψους τουλάχιστον 2 δις ευρώ, για τα έργα και τα προγράμματά της, ούτως ώστε να διασφαλιστεί και η νομοθετική κανονικότητα, σύμφωνα με την οποία δεν υφίσταται ιεραρχική σχέση μεταξύ των δύο βαθμών της αυτοδιοίκησης.
Σε κάθε περίπτωση η εκχώρηση πόρων από τα φορολογικά έσοδα της χώρας δεν μπορεί να γίνει με τρόπο που θα μετατρέπει την Τ.Α. σε φοροεισπρακτικό μηχανισμό, δημιουργώντας ένα ανάχωμα για αποποίηση ευθυνών από την κεντρική κυβέρνηση. Ακόμη και ο συζητούμενος Φόρος Ακίνητης Περιουσίας, δεν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά του ΕΝΦΙΑ. Θα πρέπει να είναι δικαιότερος, να λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες κάθε Δήμου και κάθε γειτονιάς και να προωθεί την Τοπική Ανάπτυξη, με σαφή πρόβλεψη για ένα μηχανισμό αναδιανομής των εσόδων του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας και με συγκεκριμένες ρυθμίσεις υπέρ των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
4) Τοπική Ανάπτυξη και χρηματοδοτικά εργαλεία.
Είναι προφανώς, ειδικά στην τρέχουσα περίοδο της βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα, ότι η εξεύρεση πρόσθετων, εναλλακτικών πηγών χρηματοδότησης της Τ.Α. αποτελεί αδήριτη ανάγκη. Η ανάγκη αυτή σε καμία περίπτωση δεν πρέπει συνειρμικά να οδηγήσει στην αβασάνιστη παραχώρηση αρμοδιοτήτων στον ιδιωτικό τομέα.
Εν αντιθέσει θα μπορούσε να παραχωρηθεί η διαχείριση των πόρων του Πράσινου Ταμείου, που ούτως ή άλλως, προέρχονται από την Τ.Α. για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων να μετεξελιχθεί σε μία σύγχρονη Δημοτική Τράπεζα.
5) Πολλά προβλήματα θα λυθούν και άλλα θα προληφθούν με την μεταφορά ακινήτων του δημοσίου στους δήμους, μέσω μιας ενιαίας και συνολικής διάταξης νόμου, των ακινήτων του Δημοσίου που δεν έχουν περιέλθει στο ΤΑΙΠΕΔ, στους αντίστοιχους Δήμους (όπως είναι τα στρατόπεδα στον αστικό ιστό τα οποία δεν λειτουργούν). Η αξιοποίηση των ακινήτων αυτών, πέραν του ότι θα γινόταν σύμφωνα με τις επιθυμίες της τοπικής κοινωνίας, θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί είτε μέσω των ανωτέρω αναφερομένων χρηματοδοτικών μέσων, είτε μέσω ΣΔΙΤ.
6) Για την προώθηση της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας και την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο εντελώς διαφορετικό από το δοκιμασμένο και κατά τεκμήριο αποτυχημένο κεντρικά σχεδιασμένο πλαίσιο και στο οποίο η Τ.Α. θα έχει ουσιαστικό ρόλο. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να υπάρξει νομοθετική πρόβλεψη ενός νέου θεσμού προώθησης της Τοπικής Ανάπτυξης, του Τοπικού Συμφώνου Προώθησης της Ανάπτυξης και της Επιχειρηματικότητας, που θα έχει ως αντικείμενο την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας και δυνητικούς εταίρους τον Δήμο, το Επιμελητήριο και τους Συλλογικούς φορείς των επιχειρήσεων της περιοχής, το Εργατικό Κέντρο, βιώσιμες επιχειρήσεις του ιδιωτικού και του κοινωνικού τομέα (με διατήρηση ποσοστού πλειοψηφίας υπέρ του δήμου όπου αυτός μετέχει).
7) Δεν νοείται τροποποίηση του Καλλικράτη, χωρίς ειδική πρόβλεψη για την αναβάθμιση του θεσμού της Τ.Α. και ειδικότερα του ανθρωπίνου δυναμικού της, τόσο ποσοτικά, (στον Δήμο Σάμου από το 2011 δεν έχει υπάρξει ούτε μία πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, ενώ το υπηρετούν προσωπικό έχει υποστεί σημαντική μείωση, λόγω αποχωρήσεων), όσο και ποιοτικά.
Σε κάθε περίπτωση, μεταρρυθμιστικής παρέμβασης δεν προβλέπει για την στελέχωση των Δήμων με προτεραιότητα στο εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό (όπως έγινε με τον «Καποδίστρια» και δεν έγινε με τον «Καλλικράτη») και την κάλυψη των αναγκών των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων.
Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να υπάρξει ένα:
Νέο «Σύστημα προγραμματισμού των ανθρώπινων πόρων» για την έγκαιρη κάλυψη των κενών σε προσωπικό της Τ.Α.
Σύστημα κινητικότητας στην Τ.Α. που θα στηρίζεται στο «Σύστημα προγραμματισμού των ανθρώπινων πόρων» και θα υποστηρίζει τη «Νησιωτικότητα».
Σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης των επιδόσεων των υπηρεσιών και των υπαλλήλων (και όχι μόνο των υπαλλήλων).
Νέοι σύγχρονοι Οργανισμοί Εσωτερικής Υπηρεσίας.
Επιλογή των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων με αντικειμενικό και αξιοκρατικό σύστημα και με στόχο τη συγκρότηση «Σώματος Διευθυντικών Στελεχών».
Συνεχή κατάρτιση των υπαλλήλων, όχι μόνο με σεμινάρια, αλλά κυρίως με τηλε–εκπαίδευση και κατάρτιση κατά την εργασία τους, η οποία θα προηγείται και θα είναι συνδεδεμένη με τις προγραμματιζόμενες δράσεις διοικητικής μεταρρύθμισης και ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Βελτίωση των συνθηκών εργασίας των υπαλλήλων και της υλικοτεχνικής υποδομής των υπηρεσιών, με εφαρμογή και των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας.
Όσον αφορά το επίκαιρο ζήτημα της Κινητικότητας χρειάζονται και οικονομικά κίνητρα στους μετατασσόμενους και στους αποσπώμενους υπαλλήλους, προκειμένου να καλύψουν τις πραγματικές πρόσθετες οικονομικές ανάγκες τους για τη διαμονή, τη διαβίωση και τις μετακινήσεις τους στις απομακρυσμένες – παραμεθόριες περιοχές και στους ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους. Είναι απολύτως αναγκαίο να προβλέπεται η σύμφωνη γνώμη του αρμοδίου προς διορισμό οργάνου του Δήμου για τη μετακίνηση των υπαλλήλων του.
8) Επί δεκαπέντε, τουλάχιστον, χρόνια τώρα είμαστε μάρτυρες προσπαθειών για την επίτευξη του στόχου της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Είναι πλέον αντιληπτό ότι για την επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος, απαιτούνται συντονισμένες παρεμβάσεις στην κεντρική διοίκηση, στις περιφέρειες και στους δήμους.
Θα πρέπει άμεσα να ξεκινήσει η υλοποίηση του «Προγράμματος Οργάνωσης και Λειτουργικού Εκσυγχρονισμού των 13 Περιφερειών και των 325 Δήμων», που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» 2014–2020.
Θα πρέπει να υπάρξουν συνέργειες με το Υπουργείο Οικονομικών για τον εμπλουτισμό των υπηρεσιών τους προς τους Δήμους όπως, τον υπολογισμό του τέλους παρεπιδημούντων, τα στοιχεία του Εντύπου Ε1 και του Εντύπου Ε9, τα στοιχεία των κατόχων οχήματος, το ηλεκτρονικό παράβολο, το μητρώο φυσικών και μη φυσικών προσώπων κλπ., με βάση τον πίνακα των υπηρεσιών έχουν ενταχθεί στο Κέντρο Διαλειτουργικότητας του Υπουργείου.
9) Θα πρέπει να υπάρχουν ειδικές προβλέψεις για τους νησιωτικούς δήμους, όπως άλλωστε επιτάσσει και το Σύνταγμα της χώρας, στο πλαίσιο της αρχής της νησιωτικότητας, ιδιότητας η οποία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες της νομοθετικές πρωτοβουλίες της κεντρικής κυβέρνησης που επηρεάζουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την τοπική κοινωνία.
10) Η Τ.Α., εξ ορισμού βρίσκεται δίπλα στον πολίτη. Συνεπώς η κατάργηση των συμβουλίων των Δ.Κ. και των Τ.Κ., αντίκειται στην ίδια την φιλοσοφία της Τ.Α. Πέραν τούτου, θα πρέπει επιτελούς να αποδοθεί στην Τ.Α. το αυτοδιοίκητο, το οποίο ποικιλοτρόπως, προτεινόμενη τροποποίηση όχι μόνο δεν προωθεί, αλλά εν αντιθέσει ναρκοθετεί, με απώτερο στόχο την απαξίωση των τοπικών κοινωνιών και την περιθωριοποίηση των αιρετών εκπροσώπων της".