Προσωπικότητες

Πολλές μεγάλες προσωπικότητες έχουν γεννηθεί στη Σάμο ή κατάγονται από αυτήν. Στην παρούσα σελίδα παρουσιάζονται, εν συντομία, μερικοί από τους Σάμιους που διέπρεψαν στην επιστήμη, την πολιτική, την τέχνη ή άλλους τομείς.

Αρχαίοι Σάμιοι

Πυθαγόρας ο Σάμιος
 

Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε στη Σάμο γύρω στο 570 π.Χ. Υπήρξε σημαντικός Έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής. Είναι ο κατεξοχήν θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών και δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουρανίων σωμάτων, που κατοχύρωσε με όλες τις σχετικές αριθμητικές και γεωμετρικές αποδείξεις.

Αρίσταρχος ο Σάμιος

Ο Αρίσταρχος γεννήθηκε στη Σάμο το 310 π.Χ. Ήταν κορυφαίος αστρονόμος και μαθηματικός της αρχαιότητας. Είναι ο πρώτος καταγεγραμμένος άνθρωπος ο οποίος πρότεινε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, θέτοντας τον Ήλιο και όχι τη Γη, στο κέντρο του γνωστού Σύμπαντος (για το λόγο αυτό είναι συχνά γνωστός ως ο "Έλληνας Κοπέρνικος").

Επίκουρος ο Σάμιος

Ο Επίκουρος ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος που γεννήθηκε στη Σάμο το 341 π.Χ. Ίδρυσε δική του φιλοσοφική σχολή, εν ονόματι Κήπος του Επίκουρου, η οποία θεωρείται από τις πιο γνωστές σχολές της ελληνικής φιλοσοφίας.

Άλλοι γνωστοί αρχαίοι Σάμιοι

Ο Πολυκράτης ήταν τύραννος της Σάμου κατά το δεύτερο μισό του 6ου αιώνα π.Χ. Κατά τη διάρκεια της τυραννίας του, ο Πολυκράτης έκανε πολλά σπουδαία έργα στη Σάμο. Έφερε από τα Μέγαρα τον υδραυλικό Ευπαλίνο, ο οποίος κατασκεύασε το «Ευπαλίνειο όρυγμα» που ύδρευε με ασφάλεια την πόλη σε περίπτωση πολιορκίας. Περιτείχισε την ακρόπολη Αστυπάλαια, όπου έχτισε το πλούσιο ανάκτορο του. Επί ημερών του ακόμη, ανεγέρθηκε το Ηραίον, ο μεγαλύτερος ελληνικός ναός που είχε δει ο Ηρόδοτος. Στα ανάκτορά του έμειναν οι λυρικοί ποιητές Ανακρέων και Ίβυκος.

O Μέλισσος ο Σάμιος, γιος του Ιθαγένη, ήταν αρχαίος φιλόσοφος καταγόμενος από τη Σάμο. Ανήκε στους Προσωκρατικούς φιλοσόφους και έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ.. Υπήρξε μαθητής και ομόδοξος του Παρμενίδη και  ήταν εκπρόσωπος (μάλλον ο τελευταίος) της ελεατικής σχολής.

Ο Ροίκος ήταν Σάμιος γλύπτης του 6ου αιώνα π.Χ. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Ροίκος έχτισε τον περίφημο ναό της Ήρας στη Σάμο ο οποίος καταστράφηκε από φωτιά γύρω στο 530 π.Χ. Αυτός και ο γιός του Θεόδωρος ήταν περίφημοι για τα χάλκινα γλυπτά τους. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Ροίκος και ο Θεόδωρος βελτίωσαν τη διαδικασία ανάμιξης χαλκού και κασσίτερου για να σχηματίσουν ορείχαλκο, και ήταν οι πρώτοι που τον χρησιμοποίησαν στη χύτευση. 

Ο Κωλαίος ήταν αρχαίος Σάμιος που ανακάλυψε τυχαία το Γιβραλτάρ. Πηγαίνοντας στην Αίγυπτο σε κάποιο ταξίδι του, έπεσε σε καταιγίδα και παρασύρθηκε από τους ισχυρούς ανέμους. Όταν επέστρεψε στην Σάμο, διηγούνταν έντρομος ότι αντιμετώπισε κύματα ύψους 70 m. Η μοναδική μαρτυρία που έχουμε για τον Κωλαίο και αυτό το γεγονός είναι απο τον Ηρόδοτο.

Ο Αισχρίων ο Σάμιος, ή Αισχίων, ήταν αρχαίος Έλληνας λυρικός ποιητής και γεωπόνος από τη Σάμο που άκμασε επί βασιλείας Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Αθήναιος τον χαρακτήριζε σπουδαίο ιαμβοποιό.

Ο Αγάθαρχος ο Σάμιος ήταν περίφημος αρχαίος Έλληνας ζωγράφος από τη Σάμο, που σταδιοδρόμησε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια του «Χρυσού Αιώνα» (5ος αιώνας π.Χ.).

Ο Ασκληπιάδης ο Σάμιος ήταν αρχαίος Έλληνας επιγραμματοποιός που έζησε τον 3ο αιώνα π.Χ. στην Αλεξάνδρεια.

Ο Κόνων της Σάμου (Σάμος, περ. 280 π.Χ. - περ. 220 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός. Είναι κυρίως γνωστός για την ονομασία που έδωσε στον αστερισμό της Κόμης της Βερενίκης.

Νεώτεροι Σάμιοι

Λυκούργος Λογοθέτης

Ο Λυκούργος Λογοθέτης ήταν Έλληνας αγωνιστής του 1821 και πολιτικός. Γεννήθηκε στο Καρλόβασι της Σάμου το 1772. Με την έναρξη της Ελληνικής επανάστασης ο Λυκούργος Λογοθέτης ανακηρύχτηκε πολιτικός και στρατιωτικός αρχηγός του νησιού. Πήρε μέρος στις μάχες και υπηρέτησε και ως πολιτικός, κατά την διάρκεια της επανάστασης και μετά. Έγινε πληρεξούσιος, σύμβουλος της Επικρατείας, πρόεδρος της Γερουσίας, και Γερουσιαστής. Απεβίωσε τον Μάιο του 1850.

Θεμιστοκλής Σοφούλης 

Ο Θεμιστοκλής Σοφούλης (Βαθύ Σάμου, 1860 – Αθήνα, 24 Ιουνίου 1949) ήταν Έλληνας αρχαιολόγος και διαπρεπής κεντρώος (φιλελεύθερος) πολιτικός, ο οποίος χρημάτισε πρωθυπουργός της χώρας για ένα σύντομο διάστημα κατά την δεκαετία του 1920 καθώς και κατά την πολύ κρίσιμη περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Πρωταγωνίστησε στην Ένωση της Σάμου με την Ελλάδα το 1912.

Μανώλης Καλομοίρης 

Ο Μανώλης Καλομοίρης ήταν μουσικός και συνθέτης. Γεννήθηκε το 1883 στη Σμύρνη από Σάμιους γονείς.  Θεωρείται από πολλούς ως ο ιδρυτής της Εθνικής Μουσικής Σχολής της Ελλάδας και το μουσικό του έργο συνδέεται με την ελληνική παράδοση και το δημοτικό τραγούδι.

Πηγή για όλες τις παραπάνω προσωπικότητες: Wikipedia.

Άλλοι γνωστοί Σαμιώτες

Ο Νίκος Σταυρίδης (1910, Βαθύ Σάμου - 1987) ήταν ηθοποιος του κινηματογράφου και του θεάτρου. Συγκαταλέγεται στους δημοφιλέστερους Έλληνες κωμικούς όλων των εποχών. Πρωταγωνίστησε σε πολυάριθμες επιτυχημένες θεατρικές παραστάσεις και σε περισσότερες από 120 κινηματογραφικές ταινίες, από το 1950 έως το 1972.

Ο Γιάννης Μόρτζος είναι ηθοποιός και σκηνοθέτης που γεννήθηκε στη Σάμο. Από το 1960 έως το 1981 πρωταγωνίστησε σε πολυάριθμες παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης, συμμετέχοντας επίσης σε δεκάδες φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1981 ίδρυσε και έκτοτε διευθύνει τη Λαϊκή Αθηναϊκή Σκηνή, στην οποία πρωταγωνίστησε και σκηνοθέτησε πολλές παραστάσεις. Διδάσκει υποκριτική για περισσότερα από 30 χρόνια.

Η Ευαγγελία Σαμιωτάκη (1935-2017) ήταν ηθοποιός που γεννήθηκε στους Μυτιληνιούς Σάμου. Πρωταγωνιστούσε επί πολλές δεκαετίες σε επιτυχημένες θεατρικές παραστάσεις ενώ έπαιξε και σε περισσότερες από 20 ελληνικές ταινίες.

Η Καίτη Γκρέυ γεννήθηκε το 1924 στο χωριό Μυτιληνιοί της Σάμου και είναι ερμηνεύτρια του ελαφρού και λαϊκού τραγουδιού. Έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού.

Ο Κώστας Ρούκουνας ήταν φημισμένος τραγουδιστής, εκτελεστής σαντουριού και τραγουδοποιός του ρεμπέτικου, γνωστός και ως «Σαμιωτάκι». Γεννήθηκε το 1903 στο Καρλόβασι της Σάμου. Είχε ηχηρότατη φωνή και διακρινόταν ιδιαίτερα στους αμανέδες. Έμπειρος και ταλαντούχος μουσικός, τραγουδούσε με την ίδια ευκολία και δημοτικό τραγούδι. Ερμήνευσε τραγούδια πολλών «πρώτων ονομάτων» του λαϊκού τραγουδιού. Απεβίωσε το 1985.

Ο Οδυσσέας Μοσχονάς (1910-1995) ήταν Σαμιώτης τραγουδιστής και τραγουδοποιός της ρεμπέτικης μουσικής. Υπήρξε ένας από τους "στυλοβάτες" του ρεμπέτικου και γενικότερα του παλιού λαϊκού τραγουδιού και παράλληλα δάσκαλος για πολλούς από τους νεώτερους τραγουδιστές.

Ο Άρης Γαρουφαλής (1942-2013) ήταν μουσικός που γεννήθηκε στη Σάμο το 1942. Ως σολίστ συνέπραξε με όλες τις συμφωνικές ορχήστρες και ορχήστρες δωματίου της Eλλάδας, όπως και με πολλές μεγάλες ορχήστρες του εξωτερικού. Διετέλεσε Διευθυντής και Kαθηγητής πιάνoυ στο Ωδείο Aθηνών και επίσης Διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Βραβεύτηκε για το έργο του από την Ακαδημία Αθηνών δύο φορές, το 1973 και το 2012.

H Λίτσα Ψαραύτη είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων που γεννήθηκε στη Σάμο. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα και ανθολογίες. Tο έργο της έχει αναγνωριστεί ευρύτατα στην Eλλάδα και τιμήθηκε με πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία. Το 2012 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.