Η φετινή έκθεση στο Art Space Pythagorion από 3/8 έως 20/10

Φωτογραφία από Depression Era, The Tourists – a campaign, 2015-ongoing. Angela Svoronou.

Η νέα έκθεση που διοργανώνει το Ίδρυμα Schwarz στον χώρο τέχνης "Art Space Pythagorion" στο Πυθαγόρειο Σάμου έχει τίτλο "13,700,000 km³"* και θα διεξαχθεί από τις 4 Αυγούστου έως τις 20 Οκτωβρίου 2019, με την επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα τελεστούν το βράδυ του Σαββάτου 3 Αυγούστου.

Στην έκθεση συμμετέχουν, μεταξύ άλλων οι: Depression Era, Μάνος Φλέσσας & Ιωάννα Τσάκαλου, Mark Dion, Maarten Vanden Eynde, Minna Rainio & Mark Roberts.

Μεταξύ των άλλων καλλιτεχνών που θα συμμετέχουν στη φετινή έκθεση στο Art Space Pythagorion, ο Maarten Vanden Eynde ταξίδεψε στην Σάμο για να πραγματοποιήσει έρευνα για την κατασκευή του έργου του. Εκεί, ήρθε σε επαφή με το Archipelagos - Institute of Marine Conservation και μαζί καθάρισαν παραλίες από σκουπίδια και μικροπλαστικά.

Φωτογραφία του Martin van der Eynde με πλαστικά απορρίμματα από την παραλία «Ψιλή Άμμος»

Το σημείωμα της επιμελήτριας της έκθεσης, Κατερίνας Γρέγου:

Η φετινή έκθεση στο Art Space Pythagorion εμπνέεται από τη συμβολική θέση του εκθεσιακού χώρου και ιδίως από τη θέα προς τη Μεσόγειο που βλέπει κανείς από το παράθυρο του. Η θέα της θάλασσας συνιστά κεντρικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής του κτιρίου όσο και του εκθεσιακού χώρου. Το απέραντο βαθύ γαλάζιο που ατενίζουν οι επισκέπτες από το εσωτερικό του εκθεσιακού χώρου θυμίζει τουριστικό φυλλάδιο. Στην παραλία οι λουόμενοι λιάζονται αμέριμνοι, ενώ το πέρασμα των αλλεπάλληλων πτήσεων τσάρτερ ακριβώς πάνω από το λιμάνι φέρνει στο νου το αυξανόμενο φαινόμενο του μαζικού τουρισμού. Εικόνα μιας στερεοτυπικής Ελλάδας: ήλιος, θάλασσα και ξένοιαστες διακοπές.

Επιφανειακά, η σκηνή φαντάζει ειδυλλιακή και γαλήνια. Ωστόσο, οι πολλαπλές, αόρατες δυναμικές που υποβόσκουν — γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές και οικονομικές — αλλάζουν το σενάριο. Σε αυτό το «Απέραντο Γαλάζιο» διακυβεύονται μύρια όσα καίρια ζητήματα. Εδώ η θάλασσα, σαν ένα αόρατο υγρό παραπέτασμα, λειτουργεί ως ένα είδος συνόρου μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας, παραδείσου και δυστοπίας.

Η Μεσόγειος υπήρξε — και είναι ακόμη — ένα σημαντικό χωνευτήρι στην ιστορία του ανθρώπου και του πολιτισμού. Δεκάδες πόλεμοι, κατακτήσεις και εκστρατείες έλαβαν χώρα εξαιτίας ή διαμέσου των νερών της, ενώ υπήρξε πυρήνας εμπορικών, καλλιτεχνικών και πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ λαών, που διαμόρφωσαν την ταυτότητα των χωρών που την περιβάλλουν. Η μέση θάλασσα ή Mare Nostrum, όπως την έχουν αποκαλέσει, βρέχει 21 σύγχρονα κράτη και συνδέει τρεις ηπείρους, παίζοντας καίριο ρόλο στις οικονομίες τους. Είναι ένας κοινός πόρος, ένας χώρος συνύπαρξης των κρατών αυτών και ο τόπος στον οποίο καλούνται να βρουν «κοινό έδαφος».

Η θάλασσα αυτή, όπως και όλες οι άλλες, δεν είναι τόσο ουδέτερη όσο δείχνουν τα ήρεμα νερά που αντικρίζει κανείς από αυτό το «δωμάτιο με θέα». Μόλις στα 1.2 χιλιόμετρα, βρίσκεται η Τουρκία. Το 2015 η Σάμος ήταν ένα από τα τέσσερα Ελληνικά νησιά που υπέστησαν το μεγαλύτερο βάρος της προσφυγικής κρίσης. Εδώ είναι οι παρυφές της Ευρώπης και το σταυροδρόμι τριών ηπείρων, οπότε η περιοχή είναι επίκεντρο μεγάλων γεωπολιτικών ανταγωνισμών. Η ιστορία της ίδιας της Ελλάδας ως χώρας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, υπήρξε στενά συνδεδεμένη με τη θάλασσα η οποία πάντοτε ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση ταυτοτήτων. Η χώρα έχει σχεδόν 14.000 χιλιόμετρα ακτογραμμών, γεγονός που έχει επιδράσει σημαντικά σε ποικίλους τομείς, από το εμπόριο, τον τουρισμό, τη ναυτιλία και την οικονομία ως τη λογοτεχνία, την ποίηση και την τέχνη.

Ως σημαντικό στοιχείο του οικοσυστήματος του πλανήτη, η Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο περιβαλλοντικών, κοινωνικών, οικονομικών και γεωπολιτικών ανακατατάξεων καθώς και άλλων καίριων ζητημάτων της εποχής που υπερβαίνουν τα στενά γεωγραφικά της όρια. Θέματα μετανάστευσης και συνόρων, εθνικής κυριαρχίας, ανταγωνιστικών οικονομικών συμφερόντων, εξορύξεων, τουρισμού, περιβάλλοντος — υπεραλίευση, απειλούμενα οικοσυστήματα, κλιματική αλλαγή, ρύπανση, απορρίμματα (υπολογίζεται ότι κάπου 3.000 τόνοι πλαστικών πλέουν αυτή τη στιγμή στα νερά της) — απειλούν τη Μεσόγειο. Ταυτόχρονα, έχει γίνει ο τάφος χιλιάδων ανθρώπων στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τους διωγμούς στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Είναι αδύνατο να δει κανείς τις αλλαγές στο θαλάσσιο περιβάλλον χωρίς τις παράλληλες αλλαγές στο πολιτικό πεδίο. Όπως επισημαίνει η θεωρητικός και περιβαλλοντολόγος Rebecca Solnit, τα πολλαπλά τοπία που συνθέτουν την ύπαρξή μας είναι αδιαχώριστα, και μεταξύ αυτών και θάλασσα. Ο θαλάσσιος βυθός είναι τώρα το νέο πεδίο όπου αποκτούμε πρόσβαση, οπότε κινδυνεύει πλέον όλο και πιο πολύ από την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Οι θάλασσες είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Καθορίζουν το κλίμα και περιέχουν το 97% του νερού της Γης και αμέτρητα είδη (πολλά από τα οποία παραμένουν άγνωστα). Η έκθεση εξετάζει τον αντίκτυπο που έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες και τα συμφέροντα στην ευαίσθητη ισορροπία του οικοσυστήματος του πλανήτη και στα γεωπολιτικά ζητήματα των θαλασσών και τις επιπτώσεις τους, όλα αυτά μέσα από το πρίσμα της Σάμου και της Μεσογείου. Τέλος, με αφορμή τη συμβολική θέση του Art Space Pythagorion, η έκθεση διερευνά το πώς η θάλασσα έχει επίσης επηρεάσει τη διαμόρφωση των ταυτοτήτων και των οικονομιών στν περιοχή της Μεσογείου και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.

- Κατερίνα Γρέγου

* Ο αριθμός 13,700,000 αναφέρεται στον όγκο, σε κυβικά χιλιόμετρα, των υδάτων της Μεσογείου

Λίγα λόγια για την αίθουσα τέχνης Art Space Pythagorion

Ο χώρος τέχνης Art Space Pythagorion λειτούργησε για πρώτη φορά το 2012 με μία έκθεση του καλλιτέχνη Harun Farocki. Ένα παλιό ξενοδοχείο από τη δεκαετία του ’70 ανακαινίστηκε εκ βάθρων από τους αρχιτέκτονες Πένυ Πετράκου και Στέλιο Λουλουργά με στόχο να μεταμορφωθεί σε έναν σύγχρονο εκθεσιακό χώρο.

Χτισμένο σε κομβικό σημείο, στο λιμάνι του Πυθαγορείου, προσφέρει ένα μοναδικό σκηνικό. Όμως αυτόν  τον «λευκό κύβο» μπορεί κανείς να τον αντιληφθεί και ως έναν συμβολικό τόπο: Η θέα από το κτίριο αντικρίζει την κοντινή τουρκική ενδοχώρα, αποκαλύπτοντας έτσι τα σύνορα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση.

Μαζί με το αρχαίο θέατρο, το Art Space αποτελεί ένα απο τα κύρια σημείαστα οποία λαμβάνουν χώρα οι εκδηλώσεις του Ιδρύματος Schwarz στην Σάμο. Το κτιριακό συγκρότημα περιλαμβάνει εκθεσιακό χώρο καθώς και χώρους φιλοξενίας καλλιτεχνών. Μετά την ανακαίνισή του, το Ίδρυμα αξιοποιεί το κτίριο για πολλές διαφορετικές εκδηλώσεις, με την γενναιόδωρη υποστήριξη και της τοπικής κοινότητας.  Σημειώνουμε δε, ότι ο Δήμος μπορεί να χρησιμοποιήσει το κτίριο για να στεγάσει τοπικές εκδηλώσεις.

Στο Art Space Pythagorion θα παρουσιάζονται κάθε καλοκαίρι εκθέσεις διεθνών σύγχρονων καλλιτεχνών, παράλληλα με το φεστιβάλ Νέων της Σάμου. Επίσης, το κτίριο προσφέρει αίθουσες εκθέσεων για αποδέκτες της υποτροφίας atelier.

Πέρα από τη χρήση του για τις εκδηλώσεις του Ιδρύματος, το κτίριο παραχωρείται καθόλη την διάρκεια του χρόνου στους μόνιμους κατοίκους της Σάμου για δικά τους εγχειρήματα. Αυτά περιλαμβάνουν, ανάμεσα σε άλλα, εκπαιδευτικά προγράμματα, προβολές ή άλλες εκδηλώσεις τοπικού ενδιαφέροντος.

Για φωτογραφική τεκμηρίωση της αλλαγής χρήσης του κτηρίου, καθώς και των εγκαινίων του Art Space Pythagorion, και για απόψεις του εσωτερικού μπορείτε να δείτε φωτογραφικό υλικό εδώ ή στο Facebook.

Αρχική δημοσίευση στο My Samos Blog: www.my-samos.blogspot.com

Τα φτηνότερα αεροπορικά εισιτήρια και Εισιτήρια για όλα τα πλοία