Τα έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης στη Σάμο

Παραδοσιακά έθιμα θα αναβιώσουν και αύριο, Μεγάλη Πέμπτη, στο νησί της Σάμου.

Ο Νικόλαος Δημητρίου στο βιβλίο του "Λαογραφικά της Σάμου" (Αθήνα 1983) καταγράφει μία σειρά από πασχαλινά έθιμα των παλαιών Σαμιωτών, κάποια από τα οποία επιβιώνουν και στις μέρες μας.

Ας δούμε ποια είναι τα πατροπαράδοτα έθιμα της Μεγάλης Πέμπτης στη Σάμο σύμφωνα με τον Ν. Δημητρίου:

Αυτή τη μέρα, οι Σαμιώτισσες βάφουν τα κόκκινα αυγά και ζυμώνουν τις κουλούρες και τις κοσόνες ("κουσόνις" στο σαμιακό ιδίωμα). Η κουλούρα της Λαμπρής γίνεται τόσο μεγάλη όσο το ταψί, έχει τέσσερα αυγά και τέσσερις αϊτούς (σφραγίδες) ή διάφορα πλουμίδια με ζυμάρι. Οι κοσόνες είναι μικρές κουλούρες με σχήμα αυγοειδές. Στις δύο άκρες της μεγάλης ακτίνας βάζουν από ένα αυγό και ενώνουν με στραμπουληχτό κύλινδρο ζυμαριού. Αν έχουν λίγα αυγά, βάζουν ένα κι αν έχουν περίσσια, βάζουν καμιά φορά και τέσσερα. Η μεγάλη κουλούρα είναι για το σπίτι και οι "κουσόνις" για τα παιδιά, τα εγγόνια και τους αναδεξιμιούς ("αδιξίμια" στο σαμιακό ιδίωμα).

Προλήψεις της Μεγάλης Πέμπτης

Στο τέλος κάθε Ευαγγελίου της Μεγάλης Πέμπτης, κάνουν από το κερί της λαμπάδας ένα μικρό σταυρουδάκι. Τα δώδεκα αυτά σταυρουδάκια άλλοι τα κολλούν πίσω από την πόρτα του σπιτιού, το ένα πλάι στο άλλο, για προφύλαξη από κάθε κακό. Άλλες τα βάζουν μέσα στο σεντούκι για να μη μπαίνουν μέσα εκεί και γεννούν οι "ξουτικές" (θηλυκά ξωτικά) και λερώνουν τα ρούχα του σεντουκιού, κάνοντας πάνω σε αυτά μεγάλες κίτρινες κηλίδες. Οι μελισσουργοί τα κολλούν στο πίσω μέρος της κυψέλης.