.png "English"){kind=small}
 |
| Τα μικρά λεπτεπίλεπτα άνθη του ιδιαίτερα σπάνιου ασιατικού θάμνου του είδους Atraphaxis billardieri |
Δύο μεγάλα βουνά υψώνονται στο ανατολικό Αιγαίο ορίζοντας από μακριά την παρουσία της ευλογημένης Σάμου, του νησιού όπου η σπάνια χλωρίδα και πανίδα ζουν μέσα σε ένα μοναδικό ψηφιδωτό οικοτόπων!
Οι πρόγονοί μας, θαμπωμένοι από τα μεγάλα της δάση, την είχαν ονομάσει Ανθεμίδα, Δρυούσα, Δόρυσσα και Κυπαρισσία. Ο Μένανδρος μας χάρισε έναν πιο ποιητικό ορισμό για τα πλούτη της: "Μακάρων νήσος, και ορνίθων γάλα φέρει". Η Σάμος συνδυάζει αρμονικά τον νησιωτικό χαρακτήρα με την επιβλητική παρουσία δύο μεγάλων βουνών που διακόπτονται από δασωμένους λόγγους.
 |
| Οι παιώνιες βγαίνουν στα υγρά σημεία των δασών |
Στα δυτικά υψώνεται το μεγαλύτερο βουνό του Ανατολικού Αιγαίου, ο άγριος Κέρκης. Με ψηλότερη κορφή τη Βίγλα στα 1.434 μέτρα, ο Κέρκης χαρακτηρίζεται από τις απότομες πλαγιές, τις μεγάλες σάρες, τα πολλά σπήλαια και τα πυκνά δάση που αγκαλιάζουν τους πρόποδες του. Μεγάλες πεδινές περιοχές με πουρναρόλοφους απλώνονται στα ανατολικά του Κέρκη, ενώνοντάς τον με τον αδελφό Καρβούνη.
Το δεύτερο βουνό της Σάμου, ο Καρβούνης ή Αμπελος, με ψηλότερη κορυφή τον Αηλιά στα 1.153 μέτρα, είναι κατάφυτο από ελιές και αμπέλια στα χαμηλά, ενώ πιο ψηλά επικρατούν δάση μαυρόπευκων που διακόπτονται από όμορφα ρυάκια με φτέρες στις όχθες, δημιουργώντας τοπία που σε πολλά σημεία μοιάζουν με αυτά της Πίνδου.
Τα ρέματα των δύο βουνών δημιουργούν με την σειρά τους μια πλειάδα από όμορφους υγρότοπους δίπλα από τις αμμώδεις παραλίες. Και όλος αυτός ο πλούτος των βιοτόπων συμπυκνώνεται σε μια έκταση μόλις 475 τ. χλμ., μέσα στην οποία ζουν πολλά από τα πιο σπάνια φυτά και ζώα της Ελλάδας.
Ανεξάντλητος πλούτος
Από όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου η Σάμος είναι αυτή που αποσπάστηκε τελευταία από τη Μικρά Ασία και έτσι χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών ειδών της ασιατικής χλωρίδας. Παρά τις μεγάλες πυρκαγιές του 2000 και του 2002 που έκαψαν χιλιάδες στρέμματα, η Σάμος ακόμα κρατάει τα πυκνά της δάση.
Μαυρόπευκα, τραχείες πεύκες, κέδρα, κυπαρίσσια, πλατάνια, ιτιές, δάφνες, βάτοι, αγριελιές και καστανιές σχηματίζουν τα δάση του νησιού, ενώ πιο χαμηλά αναπτύσσονται διάφοροι θάμνοι, όπως λαδανιές, αστοιβές, θυμάρια, ρείκια και αφάνες.
Στο νησί φιλοξενούνται πάνω από 1.500 είδη φυτών, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται το Alyssum samium, η ακριβοθώρητη Consolida samia, η κενταύρια Centaurea xylobasis και το κρεμμυδάκι Muscari kerkis. Στα ψηλά του Καρβούνη βγαίνουν η Asperula samia και το θυμάρι Thymus samius, ενώ εδώ απαντάται ένα σπάνιο ασιατικό είδος, ο θάμνος Atraphaxis billardieri με τα όμορφα άνθη.
Στο νησί φιλοξενούνται πάνω από 1.500 είδη φυτών, στην κορυφή των οποίων βρίσκονται το Alyssum samium, η ακριβοθώρητη Consolida samia, η κενταύρια Centaurea xylobasis και το κρεμμυδάκι Muscari kerkis. Στα ψηλά του Καρβούνη βγαίνουν η Asperula samia και το θυμάρι Thymus samius, ενώ εδώ απαντάται ένα σπάνιο ασιατικό είδος, ο θάμνος Atraphaxis billardieri με τα όμορφα άνθη.
 |
| Τα άνθη της εντυπωσιακής ορχιδέας Himantoglossum comperianum |
Στα υγρά δάση του Καρβούνη εμφανίζεται μια από τις σπανιότερες ορχιδέες της Ελλάδας, η Δακτυλόριζα του Πυθαγόρα, ενώ τα δάση επίσης φιλοξενούν και την εντυπωσιακή ορχιδέα Himantoglossum comperianum.
Το νησί επισκέπτονται κάθε χρόνο δεκάδες βοτανικοί και φυσιολάτρες, καθώς ο πλούτος της σαμιακής χλωρίδας είναι ανεξάντλητος με πολλά ακόμα σπάνια είδη, όπως η ροζ μαργαρίτα Anthemis rosea, η μεγαλόπρεπη πηγουνιά Paeonia mascula mascula, ο κρόκος Crocus balansae και ο γάλανθος Galanthus elwesii.
Το νησί επισκέπτονται κάθε χρόνο δεκάδες βοτανικοί και φυσιολάτρες, καθώς ο πλούτος της σαμιακής χλωρίδας είναι ανεξάντλητος με πολλά ακόμα σπάνια είδη, όπως η ροζ μαργαρίτα Anthemis rosea, η μεγαλόπρεπη πηγουνιά Paeonia mascula mascula, ο κρόκος Crocus balansae και ο γάλανθος Galanthus elwesii.
Η ασιατική πανίδα
 |
| Τα κροκοδειλάκια είναι από τις πιο κοινές σαύρες του νησιού |
Η Σάμος είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση όσον αφορά την πανίδα της, καθώς τα σπάνια είδη που απαντώνται εδώ δεν εμφανίζονται σε άλλο νησί της Ελλάδας. Δεν είναι τυχαίο ότι το γνωστό «Καπλάνι» του μυθιστορήματος της Αλκης Ζέη υπήρξε στην πραγματικότητα μια ασιατική λεοπάρδαλη που στα τέλη του 19ου αιώνα πέρασε κολυμπώντας στη Σάμο από την Ασία. Σήμερα στην κορυφή της πανίδας βρίσκονται οι ακμαίοι πληθυσμοί από τσακάλια που ακούγονται κάθε βράδυ να αλυχτούν γύρω από τους οικισμούς.
Αμέσως μετά έρχεται η παρουσία του εντυπωσιακού ευρωπαΐκού χαμαιλέοντα, που και αυτός ζει αποκλειστικά στη Σάμο προτιμώντας τους παλιούς ελαιώνες κοντά σε βράχια και ξερολιθιές. Η πλούσια ερπετοπανίδα του νησιού περιλαμβάνει 25 είδη, από τα οποία ξεχωρίζει η ενδημική σαύρα της Σάμου, ενώ στα θηλαστικά πρέπει να σημειωθεί και η συχνή παρουσία της μεσογειακής φώκιας.
Στα νότια της Σάμου υπάρχουν διαδοχικοί όμορφοι υγρότοποι που κάθε χρόνο φιλοξενούν δεκάδες είδη της ορνιθοπανίδας. Από την παλιά αλυκή στην Ψιλή Αμμο και τα ρέματα του Μεσόκαμπου μέχρι τη μικρή Γλυφάδα και τις μεγάλες υγροτοπικές εκτάσεις του Ηραίου, η Σάμος είναι ιδανικό καταφύγιο για πολλά είδη που διαλέγουν το μεγάλο πέρασμα του Ανατολικού Αιγαίου για τη μετανάστευσή τους.
 |
| Ενας κρυπτοτσικνιάς ακροβατεί πάνω από τις αλυκές της Σάμου |
Εδώ αναπαράγονται οι σπάνιες καστανόπαπιες, ενώ τον χειμώνα στις αλυκές καταφθάνουν μεγάλοι αριθμοί από φοινικόπτερα. Η ορνιθοπανίδα, που περιλαμβάνει 145 είδη, συμπληρώνεται από συκοφάγους, χαλκοκουρούνες, φιδαετούς, φρυγανοτσίχλονα και διάφορους ερωδιούς, ενώ στα ψηλά του Κέρκη ακόμα ζούνε οι αρχοντικοί χρυσαετοί.
 |
| Η πεταλούδα του Αιγαίου με το επιστημονικό όνομα Polygonia egea |
Τέλος, λίγοι γνωρίζουν ότι η Σάμος είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τόπους της Ευρώπης όσον αφορά την παρουσία πολλών σπάνιων πεταλούδων. Πέρα από τη χαρακτηριστική πεταλούδα του Αιγαίου (Polygonia egea) στο νησί πετάνε κάθε χρόνο πάνω από 70 είδη, με σημαντικότερα τη Satyrium ledereri, που από όλη την Ευρώπη ζει μόνον εδώ.
